– ,7 sierpnia 2020

Od redaktora

Odsłonięto w Warszawie pomnik Agatona, architekta Stanisława Jankowskiego, bohatera Polski Podziemnej, Powstania Warszawskiego, odbudowy stolicy. Dobrze, że powstał ale taki?

  Paweł Althamer. Projekt pomnika Lecha Kaczyńskiego przed Pałacem Namiestnikowskim.

Od lat piszę o pomnikach. W nekropolii pokazuję pomniki nagrobne, jednak specyficzne, stanowiące  odrębność gatunkową, ograniczoną choćby przestrzennie. Zastanawiałem się nad pomnikami smoleńskimi należącymi jak najbardziej do sfery świeckiej, poza cmentarnej, w której funkcjonujemy, ale one powstały i nic. One stawały się i stają się w dalszym ciągu, przede wszystkim w przestrzeni i domenie politycznej.

Pomnik jako kreacja, wytwór artysty wykonywany dla przestrzeni publicznej, to mnie interesuje i zmusza do uwag. Pomnik pamięci Agatona zasmucił mnie, bo jest nijaki. Może przyniósł satysfakcję rodzinie, przyjaciołom, nie wiem. Natomiast wiem, że nie przysporzył on oglądającym wartości jakich powinno dawać dzieło sztuki, to znaczy samą formą wywołując zadumę, zachwyt. Bądź sprzeciw. Trywializując; np. wzbudzając uczucia dumy, podziwu, chęci naśladowania, poczucie wzbogacenia, zobaczenia czegoś czego się nie widziało… Środowisko kombatanckie – fundator pomnika – miało, jak każdy zleceniodawca, swoje wymagania, często szczegółowe i kategoryczne, ale twórca jest od tego, by przedstawić im jedynie swój kształt i go obronić. W tym wypadku artysta, profesor nie obronił. Nie miał koncepcji i szamotał się z materią rzeźbiarską. Nasuwa się pytanie, po co to robił i podpisywał. To są fakty nie domysły. Powstał kiepski, bez właściwości nagrobek poza cmentarzem.

Żeby nie uciekać w ogólniki i dać przykłady prawdziwych pomników, dzieł sztuki, służę: Pomnik I Armii Wojska Polskiego, autor Xawery Dunikowski. Pomnik Bohaterów Monte Cassino, autor Gustaw Zemła.

Mógł takim się stać pomnik przed Pałacem Namiestnikowskim, a więc w MIEJSCU, który zaproponował Paweł Althamer w postaci niespotykanego obiektu, ale w tym przypadku decyzję o jego realizacji mógł podjąć Ktoś.. nie widzę takiego człowieka.

Paweł Althamer. Projekt pomnika Lecha Kaczyńskiego przed Pałacem Namiestnikowskim.

Andrzej Skoczylas